بررسی ساختار عاملی (تأییدی) نسخه فارسی پرسشنامه حالت- صفت بیان خشمSTAXI-2 در جمعیت بالینی[1]

در دنیای رو به رشد روان شناسی نیاز فزاینده‏ای به ابزارهای استاندارد شده برای زبان ها و فرهنگ‏های خاص احساس می شود. هدف پژوهش حاضر بررسی ساختار عاملی (تأییدی) نسخه فارسی پرسشنامه حالت – صفت بیان خشم (STAXI-2) در جمعیت بالینی ایرانی بود. جامعه پژوهشی شامل بیماران مراجعه کننده به کلینک‏های روان‏پزشکی سطح شهر تهران طی سال‏های 86 تا 89 بود. نمونه این مطالعه از 553 بیمار مبتلا به اختلالات روان‏شناختی (178، مرد و 375، زن) بین 17 تا 66 تشکیل می‏شد، که در گروه‏های تشخیصی، اختلالات اضطرابی، اختلالات خلقی، وسواس، اختلالات شخصیت، اختلال‏های کنترل تکانه، اختلال آسیمگی و بیرون هراسی (فوبی) طبقه‏بندی شدند. روش نمونه گیری، نمونه گیری در دسترس بود. پس از جمع آوری اطلاعات، داده‏ها از طریق تحلیل‏های عاملی اکتشافی و تأییدی مورد تحلیل قرار گرفتند، در پایان، پرسشنامه‏ای متشکل از 48 عبارت با 5 مقیاس و 4 خرده مقیاس به دست آمد: حالت خشم (حالت درونی، حالت بیرونی)، صفت خشم (خوی خشمناک، واکنش خشمناک)، بیان خشم به طرف بیرون، بیان خشم به طرف درون و کنترل خشم. تفاوت‏های قابل ملاحظه‏ای در ساختار عاملی نمونه ایرانی و نمونه آمریکایی بدست آمد، در بخش حالت خشم در جمعیت بالینی ایرانی به جای سه خرده مقیاس احساس خشم، بیان کلامی خشم و بیان جسمانی خشم، دو خرده مقیاس حالت درونی خشم و حالت بیرونی خشم به دست آمد، در بخش صفت خشم با حذف عبارت شماره 19، دو خرده مقیاس خوی خشمناک و واکنش خشمناک تایید شد و در بخش شیوه ابراز خشم، عبارت‏های دو مقیاس کنترل خشم به طرف بیرون و درون روی یک عامل به نام کنترل خشم بار شدند. سه عبارت از مقیاس بیان خشم به طرف بیرون و پنج عبارت از مقیاس بیان خشم به طرف درون نیز به دلیل ویژگی‏های نامناسب روان سنجی و بار شدن روی عامل‏های نامربوطه، از پرسشنامه نهایی حذف شدند. ساختار عاملی نسبتاً ثابتی برای مردان و زنان به استثنای تفاوت‏هایی در مقیاس بیان خشم به طرف درون بدست آمد.